Kiedy komornik nie może zająć samochodu?

Mimo iż w toku egzekucji komorniczej należy spodziewać się utraty wielu cennych składników majątku, są sytuacje, w których komornik nie może zająć samochodu dłużnika. Dowiedz się, w jaki sposób komornik ustala właściciela pojazdu oraz jak dokonuje jego zajęcia. Podpowiemy też, co zrobić, aby uniknąć tego bez łamania prawa, a w przypadku rażących nieprawidłowości złożyć skargę na czynności egzekucyjne do sądu rejonowego.

Kiedy samochód wchodzi w skład rzeczy, których nie może zająć komornik?

Co do zasady komornik nie może zająć składników majątku dłużnika, które są mu niezbędne do życia. Chodzi tu przede wszystkim o ubrania, niezbędne sprzęty gospodarstwa domowego (lodówka, kuchenka gazowa), zapasy żywności, zwierzęta gospodarskie oraz paszę dla nich. Podobnie jak część wynagrodzenia czy świadczenia takie jak alimenty czy 500+, są one chronione przez zapisy ustawy z dnia 22 marca 2018 roku o komornikach sądowych.

Czy do listy tej można wliczyć samochód? Wydawałoby się to naturalne w przypadku zawodowych kierowców lub osób, które nie mają możliwości dojeżdżania do pracy komunikacją publiczną. Mimo iż komornik zobowiązany jest wziąć pod uwagę osobistą sytuację dłużnika, wobec którego prowadzi egzekucję, w praktyce często tego nie robi i ogranicza się do sprawdzenia, czy dłużnik jest właścicielem lub współwłaścicielem pojazdu, a następnie żąda odstawienia go.

Jak komornik sprawdza, czy dłużnik ma pojazd?

Komornik nie ma prawa wejść do domu dłużnika bez nakazu sądowego i asysty policji. Może natomiast sprawdzić z publicznie dostępnych źródeł, czy dłużnik jest właścicielem lub współwłaścicielem pojazdu. Robi to w Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców, czyli popularnym CEPiK-u. W ten sposób łatwo może ustalić też, czy nieuczciwa osoba nie starała się uchronić auta przed zajęciem na przykład poprzez przepisanie go na członka rodziny.

Po ustaleniu, że dłużnik posiada pojazd, komornik wysyła do niego pismo z informacją o zajęciu tego składnika majątku. Prawo nie określa jednak dokładnie, co musi stać się z takim pojazdem przed zlicytowaniem go na aukcji komorniczej. Urzędnik prowadzący egzekucję może zarówno wymagać odstawienia auta we wskazane przez siebie miejsce (na przykład parking strzeżony), jak i pozostawić pojazd we władaniu dłużnika.

Co grozi za nielegalną próbę uchronienia auta przed zajęciem komorniczym?

Liczni dłużnicy starają się za wszelką cenę uchronić swój pojazd przed zajęciem komorniczym. Oprócz metod zgodnych z prawem, takich jak dokumentowanie wagi auta w kontekście utrzymania rodziny (o co nietrudno na przykład w przypadku taksówkarzy, mogących wykazać bezpośredni wpływ posiadania pojazdu na zarobki) czy wykazywanie, że samochód ze względu na swój wiek lub stan techniczny nie zostanie spieniężony z zyskiem na aukcji komorniczej, uciekają się również do metod nielegalnych. Jednym z pomysłów może być w tym kontekście wpisanie jako współwłaściciela pojazdu innej osoby. Komornikowi trudno może być bowiem znaleźć chętnego na wylicytowanie 1/2 udziału w samochodzie.

Jeśli dłużnik próbuje ukryć lub w inny sposób chronić swój samochód przed zajęciem przez komornika, naraża się na odpowiedzialność cywilną i karną. Zgodnie z artykułem 287 Kodeksu Karnego może to skutkować karą grzywny lub pozbawienia wolności do sześciu miesięcy. Zatajenie majątku przy ustalaniu go podczas czynności egzekucyjnych może kosztować nawet 5000 zł! Ryzyko komornika to jedno z zagrożeń związanych z chwilówkami i nie warto go dodatkowo powiększać!

Co zrobić, jeśli komornik bezprawnie zajął samochód?

Nielegalne działania podejmują nie tylko zdesperowani dłużnicy niewypłacalni. Nieuważni lub nadgorliwi komornicy również mogą dopuszczać się nadużyć. Pierwszą osobą, do której należy zwrócić się w przypadku takiego działania, jest sam komornik. Korespondencja z nim stanowiła będzie dowód na jego złą wolę przed właściwym dla obszaru jego działania sądem rejonowym, do którego składa się właściwą skargę na czynności egzekucyjne. Należy zrobić to w terminie 7 dni od dnia zawiadomienia o dokonaniu czynności.

Sąd może uchylić wadliwą czynność komornika w całości lub w części. Jeżeli to uczyni, dłużnik może domagać się odszkodowania za szkody spowodowane bezprawnym zajęciem jego pojazdu. Warto też zauważyć, że jeśli taka skarga zostanie złożona w sądzie rejonowym, to wstrzyma on egzekucję do czasu ogłoszenia ostatecznej decyzji.

Co w sytuacji, gdy sąd rejonowy oddali skargę dłużnika? Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego w przypadku ruchomości takich jak samochody nie przysługuje zażalenie na taką decyzję. Skarga musi mieć zatem solidne podstawy, które warto udokumentować twardymi dowodami.